동사(16) 불규칙 μι동사의 미완료시제 (εἰμί, φημί, εἶμι)

 

동사(16) 불규칙 μι동사의 미완료시제 (εἰμί, φημί, εἶμι)

1) 불규칙 미동사의 미완료 시제

(1) εἰμί : ~이다

εἰμί의 직설법 미완료 시제
εσ-

단수 : ἦ 또는 ἦν, ἦσθα, ἦν
복수 : ἦμεν, ἦτε, ἦσαν
쌍수 : ─, ἦστον, ἤστην

ㅇ εἰμί의 미완료시제 어미
ν, σθα, ν, μεν, τε, σαν, στον, στην

<현재시제와 미완료시제의 비교>

(2) φημί : 말하다
어근 : φη-, φα-

φημί의 미완료 능동
능동
단수 : ἔφην, ἔφης [ἔφησθα], ἔφη(ν)
복수 : ἔφαμεν, ἔφατε, ἔφασαν [ἔφαν]
쌍수 : ─, ἔφατον, ἐφάτην

중수
단수 : ἐφάμην, ἔφασο, ἔφατο
복수 : ἐφάμεθα, ἔφασθε, ἔφαντο
쌍수 : ─, ἔφασθον, ἐφάσθην,

* 능동 단수는 φη-를 사용하고, 능동 복수 쌍수를 포함하여 중수동태는 모두 φα-를 사용한다.

* φημί 동사의 미완료시제는 두음중복이 없다는 것을 제외하면 규칙변화를 한다.


<현재시제와 미완료시제의 비교>

* φάμεθα = φάμεσθα

ㅇ 직설법 현재는 두음중복이 없는 것과 2인칭이 φῄς인 것을 제외하면 모두 규칙변화를 한다.


(3) εἶμι : 가다(직설법 현재형은 ‘갈 것이다’)

단수 : ᾖα [ᾔειν], ᾔεισθα [ᾔεις], ᾔειν [ᾔει]
복수 : ᾖμεν, ᾖτε, ᾖσαν [ᾔεσαν]
쌍수 : ─, ᾖτον, ᾔτην

ㅇ εἶμι와 ἔρχομαι의 공통 미완료 어형이다.


<현재시제와 미완료시제의 비교>

ㅇ 미완료 단수 어간은 ῃει이고 복수 쌍수 어간은 ῃ이다.
ㅇ 미완료 단수 2인칭 어미는 στθ와 ς가 쓰이고 있다.
ㅇ 단수 1인칭과 3인칭에 같은 어형이 보이는 경우는 다른 동사에도 종종 있다.
ㅇ 변화과정을 분석하기보다는 외우는 것이 나은 변화이다.
단수 변화 ᾔειν, ᾔεις, ᾔει는 어미가 규칙적으로 변하고 있다.

2) εἶμι와 φημί의 합성어

εἶμι(가다)와 φημί(말하다)는 전치사와 결합하여 여러 합성어를 형성한다.

ἀνά(~위로), ἀπό(~로부터 떨어져), εἰς(~안으로), ἔξ(~밖으로), ἐν(~안에) παρά(~넘어, ~근처에), μετά(~과 함께, ~넘어), συν(~과 함께), κατά(~아래로), ἐπί(~에), πρό(~앞에) 등등


(1) εἶμι(가다, 오다)의 합성어

* 일부 합성어는 εἰμί(있다)가 결합한 것으로 보이지만, 대부분은 εἶμι(가다, 오다)의 합성어이다.

ἄνειμι : 올라가다
어원 : ἀνά(~위로) + εἶμι(가다, 오다)

διέξειμι : 완전히 통과하다(go out through, pass through)
어원 : δι(철저히)+έξ(~밖으로)+ειμι(가다)


ἄπειμι or ἀπέρχομαι, ἄπειμι or ἀπέλεύσομαι, ἀπῆλθον, ἀπελήλυθα, —, — : 자리에 없다. 결석하다, 떠나다
어원 ⓐ ἀπο- (떨어져) +‎ εἶμι(가다) : 떠나가다
어원 ⓑ ἀπο- (떨어져) +‎ εἰμί (있다) : 자리에 없다.

☞ εἶμι는 현재와 미래시제에서만 사용되고, 다른 시제에서는 ἔρχομαι를 사용한다. εἶμι만의 합성동사의 기본형은 아래와 같다.
* ἄπειμι, ἀπέσομαι, —, —, —, — : 자리에 없다. 결석하다, 떠나다


εἴσειμι : 들어올 것이다 : εἰσέρχομαι의 미래시제로 사용됨. ἐισιέναι(부정사), εἰσῄειν(미완료).

ἔνειμι : ~안에 있다, 가능하다(be possible)

ἔξειμι or ἐξέρχομαι, ἔξειμι or ἐξέλεύσομαι, ἐξῆλθον, ἐξελήλυθα, —, — : 나가다, 나오다

ἔπειμι, ἐπείσομαι :오다(come upon, come on), 접근하다(approach)

πάρειμι, παρέσομαι, —, —, —, — : 오다, 곁에오다, 도착하다, 등장하다

κάτειμι : 내려가다, (배에서) 내리다, 돌아오다, 귀향하다

μέτειμι : ~사이에 있다(be among), 의견을 공유하다

πάρειμι : 옆에 있다, 참석하다, 근처에 등장하다

περίειμι : ~돌아서 가다(go around), ~보다 낫다(be better than, superior to)

πρόειμι : 앞으로 가다, 전진하다(go forward, advance)

πρόσειμι + 여격 : ~에 속하다(be attached to, belong to)

σύνειμι : 함께하다, ~에 가입하다(to be with, be joined or linked with)


(2) φημί(말하다)의 합성어

φημί, φήσω, ἔφησα : 말하다(speak, say, tell); 미완료 능동 : ἔφην; 중동 : ἐφάμην. 

ἀπόφημι : 공개적으로 말하다(speak out) 선언하다(declare flatly)

ἔκφημι : 공개적으로 말하다(speak out)

μετάφημι, μεταφήσω, μετέφησα : ~사이에서 말하다(speak among), 연설하다(address), ~와 대화하다(converse with)

πρόσφημι, προσφήσω, προσέφησα : ~에게 말하다(speak to), 연설하다(address)

σύμφημι ; 동의하다, 승인하다(assent, approve)

목차 - 동사의 어형변화(접용) 카테고리